'Het is uitzonderlijk dat jeugdhelden nooit teleurstellen, maar blijkbaar bestaan ze'. Joost Vandecasteele huldigt de overleden rapper
Gil Scott Heron. Vandecasteele is schrijver en commedia.
Misschien kun je pas zo treffend en juist schrijven als na een leven zoals het zijne, maar ik hoop van niet
Dit is geen column gebaseerd op woede, maar een stuk geschreven uit verdriet omwille van een lang aangekondigde dood. In zijn meest recente videoclips en televisie-interviews was al waar te nemen hoeveel schade drugs en drank en ziekte hadden toegebracht aan zijn lijf. Maar toch leek hij onoverwinnelijk, deze man, deze artiest, deze activist. Zijn naam was Gil Scott Heron, gestorven tijdens de nacht van vrijdag op zaterdag. Hij werd 62, zijn impact en invloed kan onmogelijk onderschat worden.
Ik zou kunnen uitweiden over zijn stempel op hedendaagse hiphop, hoe hij net als The Last Poets inhoud combineerde met ritme en zo het pad effende voor andere muzikanten als Dead Prez, Common, Kanye West (Heron was ook te horen op zijn laatste cd) en al de rest. Hoe hij in nummers als 'The Bottle' en 'Back Home' een schaamteloze eerlijkheid etaleerde. Hoe hij zichzelf verloor en in de gevangenis terechtkwam.
Maar dit is een persoonlijke hulde van een schrijver, komiek en puberale relschopper van bijna 32, een poging om te benoemen wat hij voor mij betekende. Ik was een theaterstudent aan het RITS toen ik voor het eerst 'The Revolution Will Not be Televised' hoorde, op een verzamel-cd getiteld Stand up and be Counted, met op de hoes het iconische beeld van olympische kampioenen Tommie Smith en John Carlos die in 1968 de vuist omhoog hielden tijdens het Amerikaanse volkslied, als eerbetoon aan de Black Panthers. De twee atleten werden verbannen van de Spelen - ze hadden de olympische geest besmeurd, was de aanklacht, door een duidelijk politiek statement te maken. De nazigroet in 1936 was echter geen probleem voor het Olympisch Comité.
Het nummer heeft mij nooit meer losgelaten, blijft ook opduiken in ieder schrijfproces. Zelfs lang nadat zwart verzet een gedateerd thema in theater is geworden. De reden voor zijn relevantie is het dwangmatige van de tekst en de toon. Eerst die scherpe drums en die plagerige dwarsfluit, niet langer dan tien seconden voor de tekst losbarst. Lyrics die mij nog steeds een waardevolle les leren inzake ritme, humor, scherpte en engagement. Net zoals Doctor Strangelove van Kubrick nog altijd een plezier is om te bekijken in tegenstelling tot zoveel cinematografische soortgenoten over nucleaire dreiging, zo blijft dit nummer ook overleven op basis van een subtiel evenwicht tussen comedy en verzet. Altijd een probleem bij zoveel geëngageerde medemens, een gebrek aan zelfrelativering.
'There will be no pictures of pigs shooting down brothers in the instant replay.
There will be no pictures of pigs shooting down brothers in the instant replay.
The revolution will not be right back after a message about a white tornado, white lightning, or white people.
You will not have to worry about a dove in your bedroom, a tiger in your tank, or the giant in your toilet bowl. The revolution will not go better with Coke.'
En dan in 2010, na jaren van stilte, keerde hij weer, kwam uit met een album, zijn eerste na zestien jaar en overrompelde mij opnieuw. De cd I'm New Here was geen werk als kopie van wat ooit werkte, maar een testament na een intens geleefd leven. De eerste single 'Me and the Devil' (eerst en vooral een fantastische clip) toonde een herboren artiest, niet bang van verandering, op zoek naar de juiste sound voor zijn ontzettend kwetsbare teksten. Er staan nummers op van een minuut of zelfs gewoon bekentenissen zonder muziek eronder. Meer dan een decennium na dat ene nummer over de revolutie die nooit heeft plaatsgevonden, kreeg ik een nieuwe soundtrack bij het schrijven. Met invloeden op mijn boek Opnieuw en opnieuw en opnieuw en de voorstelling Attack of the killer Z. En net zoals toen ik als naïeve theaterstudent ieder woord opslurpte, werd ik nu als ambitieuze ex-theaterman getroffen door de schijnbaar moeiteloze perfectie van zijn lyrics. Misschien kun je pas zo treffend en juist schrijven na een leven zoals het zijne, maar ik hoop van niet. Want dat betekent nog dieper de dieperik in voor een ondankbaar medium. Dus blijf ik gewoon luisteren naar parels als 'Where Did the Night Go'. Met fragmenten als
'Should have been asleep
When I was sitting there drinking beer
And trying to start another letter to you
Don't know how many times I dreamed to write again last night
And say fuck a job and money
Because I spend it all on unlined paper and can't get past
"Dear baby, how are you?"
Look outside, sky is dark
Think it may rain'
Het is uitzonderlijk dat jeugdhelden nooit teleurstellen, maar blijkbaar bestaan ze. U kunt trouwens ook veel van zijn nummers downloaden als ringtone via desbetreffende websites.
Bron: http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/De-Gedachte/article/detail/1271723/2011/05/30/Een-meester-van-ritme-humor-scherpte-en-engagement.dhtml
